دسته بندی ولوهای پرکاربرد در صنعت

دسته بندی ولوهای پرکاربرد در صنعت

دسته بندی ولوهای پرکاربرد در صنعت

شیرهای صنعتی از مهم ترین قسمت های صنعت پایپینگ ولوها هستند. بر اساس برآوردهای انجام شده حدود ۸ تا ۱۰ درصد کل هزینه های سرمایه گذاری صنایع شیمیایی برای بخش شیرهای صنعتی است، که مقدار قابل توجهی است. در این مقاله به بررسی دسته بندی ولوهای پرکاربرد در صنعت می پردازیم.

فرآیند انتخاب شیر صنعتی نیاز به دانستن اطلاعات از عملکرد فرآیند مورد نظر و متریال های سازگار با آن دارد.

اولین گام در انتخاب یک شیر دانستن این نکته مهم است که بعد از نصب شیر چه عملکردی را انتظار داریم.

دسته بندی ولوها

ولوها را در یک دسته بندی کلی با توجه به کاربرد به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند:

  • ایزوله کننده
  • تنظیم کننده
  • غیر بازگشتی
  • با کاربردهای خاص

در ادامه به بررسی ولوهای هر دسته بندی می پردازیم. شیرهای صنعتی بر اساس ساختار دسته بندی شده اند.

ولوهای ایزوله کننده

  • گیت ولو Gate Valve
  • پلاگ ولو یا شیر سوزنی Plug Valve
  • پیستون ولو Piston Valve
  • دیافراگم ولو Diaphragm Valve
  • شیر پروانه ای Butterfly Valve
  • پینچ ولو Pinch Valve

شیر تنظیم کننده

  • گلاب ولو Globe Valve
  • شیر سوزنی  Needle Valve
  • شیر پروانه ای  Butterfly Valve
  • پیستون ولو Piston Valve
  • دیافراگم ولو Diaphragm Valve
  • پینچ ولو Pinch Valve

شیر غیربازگشتی یا یک طرفه

  • چک ولو Check Valve

شیر با کاربرد خاص

  • شیرهای چند ورودی Multi-port Valve
  • شیر با فلاش در پایین Flush Bottom Valve
  • فوت ولو Foot Valve
  • شیر شناوری Float Valve
  • شیر مسدود کننده مسیر Line Blind Valve
  • شیر تخلیه فشار و خلا Pressure / Vacuum Relief Valve

 

دسته بندی شیرها براساس اتصالات پایانی

یک روش دیگر برای دسته بندی شیرها بر اساس نوع اتصالات پایانی آنها است. اتصالات پایانی به معنای تنظیم یا اتصال شیر به خطوط لوله کشی و سایر تجهیزات است.

انواع اتصالات پایانی عبارتند از:

  • اتصالات پیچی
  • سوکت جوشکاری شده
  • اتصالات فلنجی
  • اتصالات سوکتی
  • اتصالات ویفری

طبقه بندی شیرها بر اساس متریال

عامل اصلی تعیین کننده متریال یک ولو محیط نصب و فرآیندی است که ولو برای آن انتخاب می شود. به طور مثال اگر فرآیند خورنده باشد مناسب ترین متریال استنلس استیل است.

از متداول ترین متریال ها برای ساخت شیر صنعتی و تجهیزات لوله کشی می توان موارد زیر را نام برد:

  • چدن
  • برنز
  • فولاد کربن
  • استینلس استیل
  • فولاد آلیاژی کربن
  • پلی پروبیلین
  • آلیاژهای ویژه و …

برای جلوگیری از ارتباط فرآیند با فلز می توان از یک لایه الاستمر (پلمیر) استفاده کرد.

همچنین می توان شیرهای صنعتی را بر اساس روش ساخت نیز دسته بندی کرد. تولیدکنندگان برای ساخت شیرها روش های متعددی ارائه داده اند.

منبع سایت

http://www.piping-engineering.com/

 

تفاوت شیر اطمینان و ریلیف ولو چیست؟

تفاوت شیر اطمینان و ریلیف ولو چیست؟

تفاوت شیر اطمینان و ریلیف ولو چیست؟

از شیر اطمینان و ریلیف ولو در سیستم های صنعتی استفاده می شود، اما تفاوت شیر اطمینان و ریلیف ولو چیست؟

در این مقاله توضیح مختصری از هر دو شیر ارائه شده و در ادامه تفاوت های این دو شیر را بررسی می کنیم.

در هر سیستم تحت فشار به دستگاه های ایمنی برای محافظت از تجهیزات، محیط و منابع نیاز داریم.

شیر اطمینان یا سیفتی ولو و ریلیف ولو Relief برای ایمنی دستگاه و جلوگیری از ورود فشار بیش از حد در سیستم برای صنایع طراحی شده است.

اگرچه هر دو شیر برای اهداف یکسانی به کار می روند اما تفاوت اصلی در چگونگی عملکرد این دو شیر است.

ریلیف ولو

ریلیف ولو چیست؟

ریلف ولو که عموما به (pressure relief valves (PRVs شناخته میشوند، در دسته بندی شیرهای محافظتی یا شیر با کاربردهای خاص  قرار می گیرد.

ریلیف ولو برای محافظت از سیستم های حساس به فشار برای جلوگیری از تاثیرات مخرب فشارهای بالا طراحی شده است.

شیر ریلیف ولو عمدتا مانع از برگشت فشار در سیستم می شود. ریلیف ولو سیستم را از خطاهای متناوب محافظت می کند.

ریلیف ولوها از مهم ترین بخش های یک سیستم تحت فشار هستند.

در فشارهای بالا ریلیف ولو باز شده و مانع از خرابی سیستم می شود.

هر سیسمتی یک نقطه تنظیم set point دارد که در فشارهای بالاتر از آن شیر باز می شود.

 

شیر اطمینان

شیر اطمینان چیست؟

شیر اطمینان از آخرین تجهیزاتی است که در صنعت هایی مانند

  • نیروگاه
  • پتروشیمی
  • دیگ بخار
  • نفت و گاز
  • دارو سازی و …

نصب می شود.

شیر اطمینان یا سیفتی ولو در فشارهای بیش از حد تعیین شده در یک نیروگاه یا سیستم فعال می شوند.

در نتیجه عملکرد شیر به گونه ای است که نهایتا باعث ایمن تر شدن می شود.

طراحی شیر اطمینان به صورتی است که در فشارهای بیش از حد مجاز به صورت خودکار عمل می کنند.

شیر اطمینان علاوه بر جلوگیری از آسیب به تچهیزات در فشارهای بالا؛ به کاربر اطمینان می دهند که فشار در محدوده تنظیم شده دستگاه باقی می ماند.

از مزیت های شیر اطمینان عملکرد سریع در حالت هایی است که فشار به طور ناگهانی افزایش می یاید.

بعد از برگشت فشار به حد مجاز شیر به حالت اولیه باز می گردد.

تفاوت ریلیف ولو و سیفتی ولو

ریلیف ولو و شیر اطمینان برای کنترل و محدود کردن سطح فشار در سیستم طراحی شده اند.

با تعیین یک حد آستانه ایمن از قرار گرفتن سیستم در فشارهای بالا جلوگیری می کنند.

به عبارت ساده تر، ریلیف یا سیفتی ولو برای کنترل فشار در لوله ها و سیستم ها در یک سطح خاص هستند.

همچنین شیر اطمینان فشار بالا در شیر یا تجهیزات را زمانی که فشار از حد مجاز بالاتر است آزاد می کند.

این ویژگی آزاد شدن گازها و مایعات را بدون هیچ گونه آسیب یا صدمه ای از سیستم ممکن می کند.

تفاوت عملکرد

ریلیف ولو عمدتاً در سیستم هیدرولیکی برای محدود کردن فشار سیستم در یک سطح مشخص به کار می روند.

در شیر اطمینان زمانی که فشار به مقدار ایمن طراحی شده برسد.

شیر با آزاد کردن جریان اضافی در مسیر کمکی در نظر گرفته شده عقب مخزن از خرابی تجهیزات جلوگیری میکند.

هدف اصلی نصب شیر اطمینان

  • افزایش دوام
  • کاهش هزینه تجهیزات در مقابل فشارهای بیش از حد مجاز

در یکی سیستم است.

به عبارت دیگر شیر اطمینان با افزایش فشار از حد مجاز باز می شود.

عملکرد شیر اطمینان در مقابل ریلیف ولو

در ریلیف ولو باز شدن شیر متناسب با افزایش فشار سیال است. بنابراین شیر عمدتاً به تدریج باز می شود نه ناگهانی!

ریلیف ولو در سطح فشار بیشتر از نقطه تنظیم باز شده و مایعات را تخلیه می کند. سپس فشار به مقدار مورد نظر کاهش می یابد.

در شیر اطمینان، با رسیدن فشار به نقطه تنظیم، شیر سریعا باز میشود و از آسیب به سیستم جلوگیری می کند.

شیر اطمینان می تواند همواره در حال کار باشد و مانع اتفاقات فاجعه آمیز در سیستم شود.

نقطه تنظیم

شیر اطمینان و و ریلیف برای فعال شدن در یک سطح معین از پیش تعیین شده که ست پوینت نامیده میشود، طراحی شده اند.

ست پوینت را با فشار تنظیم شده نباید اشتباه گرفت.

در واقع ست پوینت کمترین مقدار ماکسیمم فشار مجاز در سیستم است. قبل از اینکه مشکل حادی در سیستم به وجود بیاید.

با افزایش فشار از مقدار تنظیم شده شیر شروع به باز شدن می کند.

این فشار معمولا بر حسب بار یا اینچ بر متر مربع تعیین می شود.

در شیر اطمینان ، ست پوینت سه درصد بالاتر از سطح فشار کاری و در ریلیف ولو ۱۰ درصد بالاتر از سطح فشار کاری تنظیم می شود.

 

پینچ ولو و گیت ولو

پینچ ولو و گیت ولو؟ کدام بهتر است؟

پینچ ولو و گیت ولو؟ کدام بهتر است؟

در این مقاله به بررسی عملکرد و ساختار پینچ ولو و گیت ولو می پردازیم، سپس به بررسی کاربرد هر شیر در صنایع مختلف می پردازیم.

اگر بین پینچ ولو و گیت ولو شک دارید و نمی دانید کدام بهتر است؟ می توانید با مطالعه این مقاله انتخاب بهتر مناسب تری داشته باشید.

گیت ولو Gate Valve

گیت ولو یا شیر دروازه ای با هدف ایزوله کردن جریان سیال در وضعیت رست سیستم طراحی شده است.

طراحی گیت ولو بسیار ساده است و تنها دو حالت کاملا باز یا کاملا بسته دارد. برای کاربردهایی که شیر باید مقاومت کمی در حالت کاملا باز در برابر سیال داشته باشد گیت ولو انتخاب مناسبی است.

همچنین شیر دروازه ای برای جلوگیری از جریان چکشی سیال که باعث آسیب به لوله می شود نیز انتخاب مناسبی است.

با توجه به اینکه در این مدل شیر در حالت باز مانعی در مسیر سیال نیست، بنابراین کمترین افت فشار را شیر تضمین می کند.

شیر در حالت کاملا بسته و تحت فشار نیز آب بندی مناسبی دارد.

از کاربردهای متداول گیت ولو می توان به

  • صنعت نفت و گاز
  • صنایع دریایی
  • صنایع خودرو
  • صنایع اتوماتیک
  • صنعت تولید
  • و دارو سازی و …

اشاره کرد.

کاربردهایی که فرآیند فشار و دمای بالایی دارد گیت ولو یکی از بهترین انتخاب ها است.

پینچ ولو Pinch Valve

پینچ ولو یا شیر سوزنی طراحی ساده و قیمت مناسب و مقرون به صرفه ای دارد. پینچ ولو را می توان برای قطع و وصل جریان و نگه داری سیال در یک سیستم نصب کرد.

پینچ ولو جریان سیال را با باریک کردن منفذه عبور الاستیکی قطع می کند. منفذه الاستیکی پینچ ولو تنها بخشی از این مدل شیر است که با سیال در تماس است، بنابراین این شیر هزینه تعمیر و نگه داری بسیار کمی دارد.

پینچ ولو را میتوان برای فرآیندهای مختلفی

  • مانند مایعات حاوی مواد جامد معلق
  • مایعات با ناخالصی
  • جامدات و مایعات حاوی پنوماتیک و….

به کار برد.

با توجه به تماس منفذه الاستیکی پینچ ولو با سیال و مدیا این شیر انتخاب مناسبی برای

  • کاربردهای شامل مواد خورنده و فرساینده
  • کاربردهای شامل آلاینده های فلزی

پینچ ولو به صورت خودکار تمیز می شود، بنابراین هزینه کلی مناسبی دارد و تنها در صورت مشکل فنی باید قسمت الاستیک شیر را تعویض کنیم.

برخلاف گیت ولو آب بندی، بسته بندی و لایه های پوشاننده مختلفی برای این ولو موجود است.

کاربرد پینچ ولو و گیت ولو

  • صنایع غذایی و دارویی
  • سیمان
  • تصفیه آب و فاضلاب
  • سیلوها
  • سرامیک
  • شیشه
  • مواد شیمیایی
  • صنایع پلاستیک

 

پینچ ولو چیست؟

پینچ ولو چیست؟

پینچ ولو چیست؟

پینچ ولو چیست؟ در این مقاله  به بررسی ساختار، کاربرد، مزایا و معایب این شیر صنعتی می پردازیم.

حرکت خطی پینچ ولو ساده و شامل یک تیوپ انعطاف پذیر است (لوله پلاستیکی).

این لوله قسمت های مکانیکی ولو را از مدیا و سیالی که از شیر عبور می کند جدا می کند. این مدل شیر برای قطع و وصل و نگه داری جریان سیال در لوله انتخاب مناسبی است. با این وجود محدوده نگه داری سیال توسط این شیر بین ۱۰ تا ۹۵ درصد ظرفیت جریان است.

این مدل ولوها مناسب برای مواد آبکی مانند آهک، مایعاتی با ذرات معلق بالا و سیستم هایی که مواد پنوماتیک را حمل می کنند، هستند.

با توجه به اینکه عملگر این شیر به طور کامل از سیال جدا میشود، این شیر برای کاربردهایی که خوردگی یا آلاینده های فلزی ممکن است مشکل ایجاد کند انتخاب خوبی است.

مزیت اصلی این مدل شیر  عبور مستقیم جریان و عدم وجود قطعات متحرک درونی است.

رسانه و سیال عبوری از شیر به طور کامل از قسمت های عمل کننده شیر ایزوله شده است.

این شیر شامل یک لایه پوشاننده از لاستیک یا دیگر مواد مصنوعی است که مکانیسم کششی دارد. تمامی قسمت های عملگر شیر در خارج از شیر قرار دارند.

این لایه لاستیکی را به عنوان بدنه شیر میشناسند. بدنه پینچ ولو از مواد طبیعی و مصنوعی که خواص مقاومتی خوبی دارند ساخته می شوند.

این خواص سبب کمترین آسیب به شیر می شود در نتیجه باعث عدم محدودیت در جریان میشود.

لایه پوشاننده در مدل ها و با متریال های مختلفی طراحی شده است. همچنین این شیر در مدل های ساده و فلنج دار قابل سفارش است.

پینچ ولو

مزایا و معایب پینچ ولوها

مزایای پینچ ولوها

  • مناسب برای مایعاتی با مواد جامد معلق
  • مناسب برای سیال های خورنده
  • شرایط نگه داری آسان
  • مسیر مستقیم عبور جریان بدون هیچ گونه شکاف

معایب پینچ ولوها

  • برای دما و فشارهای بالا مناسب نیست
  • برای مدیاهای گازی نمی توان استفاده کرد

کاربردهای پینچ ولوها

با توجه به نوع طراحی این شیرها مناسب برای رنج گسترده ای از کاربردها هستند:

  • صنعت غذایی و نوشیدنی
  • صنعت دارویی
  • صنایع شیمیایی
  • صنایع هیدرولیک
  • صنایع معدنی

 

خرید شیر پروانه ای

راهنمای خرید شیر پروانه ای

خرید شیر پروانه ای

شیر پروانه ای یا Buttrfly Valve اگرچه ساختار ساده ای دارد، اما به دلیل طراحی و عملکرد ساده یکی از پرکاربردترین شیرهای صنعتی است. این مدل شیر در زیر گروه شیرهای ربع گرد قرار می گیرد و برای کاربردهای متعددی در صنایع قابل نصب است. در ادامه این مقاله به بررسی مدل های متداول در بازار می پردازیم، تا در هنگام خرید شیر پروانه ای بتوانید با صرف کوتاه ترین زمان بهترین انتخاب را داشته باشید.

شیر پروانه ای چیست؟

شیر پروانه ای یا Butterfly Valve از سری شیرهای صنعتی است که در صنایع برای کنترل و تنظیم و قطع و وصل جریان سیال در سیستم ها و لوله ها به کار می رود. یکی از مهمترین مزیت های نصب شیر پروانه ای، عملکرد سریع به همراه افت فشار پایین است.

شیرهای پروانه ای ساختار ربع گرد دارند. بنابراین برای هر بار تغییر وضعیت در شیر پروانه ای و تغییر موقعیت دیسک آن به اندازه یک ربع باید دسته اهرمی یا فلکه ای را حرکت داد.

انواع شیر پروانه ای

  • شیر پروانه ای فلنج دار
  • شیر پروانه ای  ویفری
  • شیر پروانه ای  لاگ تایپ
  • شیر پروانه ای  اهرمی
  • شیر پروانه ای گیربکسی

شیر پروانه ای فلنج دار

شیر پروانه ای فلنجی ولو فلنجی

شیر پروانه ای های پرکاربرد معمولا از اندازه های DN40 تا اندازه ی DN5000 طراحی شده اند. همچنین شیرهای فلنجی و ویفری که در فشارهای کم مورد معمولا کاربرد بیشتری دارند و به صورت دستی اهرمی یا فلکه ای قابل کنترل هستند.

انواع روش های نصب شیر پروانه ای

  • فلنجی
  • جوشی
  • رزوه ای
  • سوکتی و….

باتر فلای ولو به صورت های مختلف سیت فلز به فلز، سیت نرم، بدنه و دیسک پوشیده شده طراحی و به بازار عرضه شده است. نصب شیر پروانه ای با سیت نرم باعث کاهش فرسایش و افزایش مقاومت در برابر خوردگی می شود.

به علت  طراحی خوب شیر پروانه ای، می توان از آن برای نصب در فرآیندهایی با دمای پایین یا بالا و فشارهای کاری بالا استفاده کرد. با توجه به کارایی بالای شیر پروانه ای می توان برای کاربردهایی با دما و فشار متعادل تا خیلی بالا این شیر را نصب کرد.

باتر فلای ولو را به طور گسترده در خطوط انتقال، توزیع و خنک کننده آب استفاده می شوند.

ساختار شیر پروانه ای

شیر پروانه ای شامل اجزای زیر می شود:

  • بدنه دایره ای
  • دیسک گرد
  • شفت
  • سیت فلز به فلز یا سیت نرم
  • شفت دایره ای بالا و پایین
  • قاب بلبرینگ

همچنین بدنه شیر ممکن است انتهای فلنجی یا لاگ و ویفری باشد که در این حالت بین فلج های لوله نصب می شود. البته در بعضی از فرآیندها ممکن است از شیر پروانه ای مربعی یا مستطیلی شکل استفاده شود.

شیر پروانه ای مربعی

باتر فلای ولو ویفری معمولا در اندازه های (NPS 12 (DN 300 یا کوچکتر طراحی میشوند. دلیل محدودیت در اندازه این شیرها نگه داری سخت شیر بین فلنج ها است.

اما شیر با مدل اتصالات دیگر هیچ محدودیتی در اندازه ندارد.

انواع شیر پروانه ای Butterfly Valves

۱- شیر پروانه ای هم مرکز یا کم فشار

در طراحی های فشار و دما پایین یک شیر پروانه ای، دیسک و شفت دارای محورهای هم مرکز هستند. در حالتی که شیر باز است، دیسک جریان را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند. در این حالت دیسک در وسط و موازی با جریان قرار می گیرد.

این مدل دارای سیت انعطاف پذیر است و در دو مدل کاور شده و بدون کاور قابل سفارش هستند. معمولا در ساخت کاور از متریال های زیر استفاده می شود:

  • Buna N
  • Neoprene
  • Fluorcel
  • Hypalon
  • EPDM
  • TFE
  • Viton

دمای کاری این شیرها را ظرفیت دمایی متریال های استفاده شده در ساخت شیر محدود می کند.

۲- شیر پروانه ای با عملکرد بالا یا بیرون از مرکز

در شیر پروانه ای با عملکرد بالا دیسک از مرکز شیر و شفت از مرکز دیسک انحراف دارد. انحراف به وجود آمده امکان حرکت خارج از مرکز متوالی دیسک به سمت سیت شیر را فراهم میکند. حرکت متوالی دیسک تا زمانی که در مقابل دیسک قرار می گیرد مانع از سایش ناخواسته یا شکستن سیت و دیسک به علت اصطکاک می شود.

بعضی از تولیدکنندگان شیر پروانه ای را با عملکرد افست سه گانه تولید میکنند که باعث تحریک و کاهش نشتی می شوند.

مزایای شیر پروانه ای

به طور خلاصه مزایای این مدل شیر عبارتند از:

  • طراحی جمع و جور و بهینه
  • اشغال فضای کمتر در مقایسه با گلاب یا گیت ولو
  • وزن کم
  • عملکرد سریع: با توجه به چرخش ۱۵ درجه ای، زمان کمتری برای باز و بسته شدن نیاز است.
  • قابل سفارش در اندازه های بزرگ،  (NPS 1¹⁄₂ (DN 40) … NPS 200 (DN 5000
  • افت فشار پایین و بهبود فشار بالا
  • نشتی پایین

معایب شیرهای پروانه ای

  • برای نگه داری جریان، دیسک با زاویه ۳۰ تا ۸۰ درجه باز می شود
  • محل قرار گیری شیر، مسیر لوله، محل تخلیه از سری مواردی است که باید در نصب مورد توجه قرار گیرد
  • کاویتاسیون و جریان مسدود شده
  • حرکت دیسک بی نظم و تحت تاثیر آَشفتگی جریان

عوامل تعیین کننده قیمت شیر پروانه ای

در مورد قیمت شیر پروانه ای باید به موارد زیر دقت کنیم تا انتخاب بهینه ای از لحاظ قیمت داشته باشیم.

  • اهرمی یا گیربکس
  • جنس صفحه
  • جنس بدنه
  • کلاس کار
  • میزان فشار کاری

شیر پروانه ای استیل

هنگام خرید حتما به تفاوت قیمت در استیل ۳۰۴ و استیل ۳۱۶ دقت کنید زیرا همین عامل منجر به تغییر قیمت می شود و همچنین برنزی یا چدنی را بررسی کنید.

به طور کلی شیر پروانه ای های موجود در بازار چدنی با دیسک استیل و یا برنزی و یا تفلنی هستند که شما باتوجه به فرایند خود باید آنها را انتخاب کنید.

انتخاب نوع شیر پروانه ای بر مبنای فشار کاری

  • شیر پروانه ای ویفری مناسب فرایند کم فشار
  • شیر پروانه ای لاگ تایپ مناسب فرایند پر فشار

کاربرد باتر فلای ولو در صنایع

باتر فلای ولو را می توان برای رنج گسترده ای از سیستم ها به کار برد. از کاربردهای این شیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • خنک کننده آب، گاز، هوا و کاربردهای مشابه، مانند حفاظت کننده های گرمایی، گرداننده آب
  • سرویس های خورنده
  • سوخت رسانی آبیاری
  • پلاستیک سازی
  • صنعت مواد غذایی، شیمیایی و دارویی
  • سرویس های شامل مواد رقیق
  • سرویس های فشار و دمای بالای بخار و آب
  • سیستم های نگهداری فشار با اختلاف فشار پایین، مانند سیستم های تامین کنند خنک کننده آب و هوا
  • سرویس های خلاء

منابع

می توانید برای خرید انواع شیر پروانه ای و مشاوره فنی با کارشناسان ما در اویلی کالا تماس حاصل فرمائید.

شیر یک طرفه

شیر یک طرفه، مزایا و معایب و کاربردها

شیر یک طرفه، مزایا و معایب و کاربردها

چک ولو یا شیر یک طرفه از شیرهای پرکاربرد صنعتی است، که اگرچه کاربرد بسیار بالایی دارد، اما به خوبی شناخته نشده است. در این مقاله ابتدا ساختار چک ولو را بررسی می‌کنیم، سپس به بررسی کاربرد، مزایا و معایب آن می‌پردازیم.

چک ولو یا شیر یک طرفه چیست؟

Check Valve چک ولو که در بازار ایران به شیر یک طرفه معروف است، در فرآیندهای صنعتی مختلفی نصب می‌شود. چک ولو به صورتی طراحی شده است که سیال عبوری از آن تنها در یک جهت با حداقل مقاومت عبور می‌کند و برای جلوگیری از جریان معکوس در سیستم با کمترین نشت طراحی شده است.

همانگونه که در شکل شیر مشاهده می‌کنید با عبور سیال، دیسک به سمت بالا حرکت می‌کند و با برگشت جریان دیسک مانع عبور سیال می‌شود و شیر بسته می‌شود.

چک ولو

انواع و روش عملکرد شیر یک طرفه

شیرهای یک طرفه موجود در بازار مدل‌های مختلفی دارند، مدل‌های پرکاربردتر عبارتند از:

  • lift
  • swing check
  • tilting-disc
  • Wye-pattern lift
  • ball

اجزای اصلی تمامی چک ولوها عبارتند از: بدنه، پوشش یا کور و دیسک.

اگر دیسک یک تکه باشد،به صورت محوری وصل می‌شود تا سیال بتواند به سمت جلو حرکت کند، با چرخش یا کج شدن دیسک مسیر عبور سیال مسدود می‌شود.

در طراحی بعضی مدل‌ها از دیسک تاشو استفاده می‌شود که از دو نیم صفحه جدای متصل به هم ساخته می‌شوند. با عبور جریان موافق، دو نیم صفحه باز شده و به عقب برمی‌گردند و سیال عبور می‌کند. در‌ حالتی که جریان در خلاف جهت وارد شود، دو نیم صفحه به سرعت با یک فنر بسته می‌شوند.

در ولوهای lift-check، دیسک به صورت یک پیستون طراحی شده است. در‌ این مدل با جریان‌های موافق پیستون به سمت بالا می‌رود و و برای جریان‌های برگشتی، دیسک با نیروی جاذبه به سمت پایین بازگشته و مسیر جریان را می‌بندد.

در مدل Ball-check دیسک به صورت یک توپ طراحی شده است.

چک ولوهای موجود در بازار در اندازه‌های (NPS ¹⁄₄ (DN 6 تا (NPS 72 (DN 1800 قابل سفارش هستند. در حالتی که نیاز به چک ولو با اندازه بزرگتر یا کوچکتر باشد می‌توان به صورت سفارشی ساخت.

چک ولو معمولا به یکی از حالت‌های زیر در فرآیند به کار می‌رود:

  • جوشکاری
  • سوکتی
  • فلنجی
  • رزوه ای و…

کاربردهای چک ولو در صنایع

  • حفاضت از آب آشامیدنی از آلودگی با جریان برگشتی ناشی از گرانش به عنوان مثال در اسپری آشپزخانه یا دوش‌های دستی
  • حفاظت از دستگاه‌های حساس در برابر آسیب یا آلودگی ناشی از جهت معکوس جریان مانند مترآب یا پمپ و فیلتر
  • نگهداری آب در یک سیستم یا پایپ بعد از خاموش شدن دستگاه به منظور جلوگیری از زه کشی یا کمک کردن به روشن شدن دوباره سیستم مانند سیستم پمپ
  • جلوگیری از جریان‌های متقاطع در سیستم‌هایی با فشار خط نابرابر به عنوان مثال در ورودی‌های سرد و گرم در میکسرهای ترموستات
  • کاهش ریسک برگشت یا نشت در موارد خرابی شیرها به عنوان مثال در ورودی سلونوئید ولوها
  • اطمینان از جریان یک طرفه در سیستم سیستم گرمایش چند قسمتی یا پمپ تقویت کننده

مزایا و معایب چک ولوها

مزایای چک ولوها

  • عملکرد خودکار بدون نیاز به نیروی خارجی
  • عملکرد سریع

معایب چک ولوها

  • با توجه به محصور بودن تمامی قسمت‌ها، تعیین باز و بسته بودن شیر دشوار است.
  • وضعیت قطعات داخلی را نمی‌توان ارزیابی کرد.
  • محدودیت در نصب مدل‌های طراحی شده.
  • به علت خرابی ممکن است دیسک در وضعیت باز قرار گیرد.

بررسی انواع شیر یک طرفه

شیرهای یک طرفه موجود در بازار مدل‌های مختلفی دارند که هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند. در ادامه چند مدل پرکاربردتر را معرفی و بررسی می‌کنیم.

Swing Check Valve یا چک ولو چرخشی

چک ولو چرخشی در حالت‌های کاملا باز یا کاملا بسته، ثابت می‌شود. مدل‌ها و دیسک‌های مختلف برای پاسخ گویی به نیازهای مختلف کاربر طراحی شده‌اند.

طراحی Soft-seated–swing باعث بهبود میزان نشتی در مقایسه با مدل‌های با سطوح فلزی می‌شود.

چک ولو با سیت ترکیبی شامل سیت فلزی با فنر داخلی است که موجب بهبود میزان نشتی می‌شوند.

زاویه سیت

به زاویه بین سیت و صفحه عمودی گفته می‌شود که معمولا بین ۰ تا ۴۵ درجه متغیر است. صفحه عمودی زاویه ۰ درجه دارد.

زاویه‌های بالا در سیت باعث باعث بسته شدن سریع و کاهش سرعت می‌شود.

معمولا زاویه سیت بین ۵ تا ۷ درجه است.

Lift Check Valve یا چک ولو لیفت

این مدل چک ولو برای فشارهای بالا که در آن سرعت جریان بالا است استفاده می‌شوند. در این مدل دیسک پیستون دقیقا با اتصال طولانی و تطبیق کششی کاملا در مرکز دیسک هدایت می‌شود.

دیواره بین پیستون و صفحه تقریبا یکسان است.

پوشش بخاری در بیرون از صفحه و درون پیستون به منظور جلوگیری از تماس این دو به دلیل تفاوت انبساط قرار داده شده است.

چک ولو عمودی یا درون خطی

این مدل شیرها با دو مدل پیکربندی در دسترس هستند:

  • ولو توپی درون خطی
  • دیسک هدایتی کامل با سیت سخت یا نرم

چک ولو مدل توپی را می‌توان برای هر دو حالت عمودی و افقی نصب کرد. در هنگام نصب مدل هدایتی در خطوط افقی باید از یک کمکی فنری نیز استفاده کرد. فنر کمکی مانع از بازگشت آب در مدل می‌شود.

چک ولوهای توپی

چک ولو توپی را می‌توان برای کاربردهایی که جریان به صورت پالسی است استفاده کرد، مانند خط تخلیه یک کمپرسور.

مقایسه مدل‌های مختلف چک ولو

نیروی گرانش نقش مهمی در عملکرد چک ولوها دارد. بنابراین باید در هنگام نصب به جهت قرارگیری این شیر دقت کنیم.

مدل‌های Lift and ball check valves همیشه باید به گونه‌ای در سیستم نصب شوند که لیفت به صورت عمودی باشد.

در مدل چرخشی باید به گونه‌ای چک ولو را نصب کنیم که اطمینان داشته باشیم دیسک همواره آزادانه و در جهت موافق با نیروی جاذبه در حرکت است.

سرعت جریان مایع در عملکرد شیر نقش مهمی دارد. سرعت جریان تاثیر قابل توجهی بر عمر شیر دارد.

در انتخاب شیر باید اندازه شیر به گونه‌ای باشد که سرعت جریان در شرایط نرمال کافی باشد تا دیسک عملکرد درستی داشته باشد.

اگر اندازه شیر به درستی انتخاب نشده باشد نهایتا در فرآیند می‌شکند.

باید توجه داشت که یک چک ولو نباید فورا بعد از منبع جریان مانند پمپ، زانویی، شیر کنترلی یا یک اتصال T  قرار بگیرد.

در هنگام نصب شیر غیربازگشتی باید به توصیه‌های سازنده شیر و لوله توجه شود.

بعضی از تولید کننده‌های لوله تا فاصله مشخصی اجازه نصب قطعه اضافی را نمی‌دهند. در این گونه موارد باید با رویکرد منطقی‌تر و عملی‌تری محل نصب تجهیزات انتخاب شود.

از ولوهای چرخشی عموما در حالت‌هایی که جریان به سمت بالا است استفاده می‌شود.

علاوه بر این سرعت و جریان فشار باید به گونه‌ای تنظیم شود که به وزن دیسک و چرخش آن در حالت کاملا باز غلبه کند.

چک ولوهای در خط، مناسب برای کاربرد در خط‌های عمودی و افقی است.

هنگامی که جریان کوچک و به صورت پالسی است، استفاده از چک ولوهای چرخشی توصیه نمی‌شود.

با توجه به نوسان دائم دیسک در مقابل سیت، ولو ممکن است آسیب ببیند و دیسک چرخشی شل شود.

منابع